Քիմիա

Անհատական-հետազոտական աշխատանք

<<Թունավոր  նյութերը  օդում, հողում, ջրում>>

  • Անհատական-հետազոտական աշխատանք
Թունավոր նյութերը օդում
Մթնոլորտի աղտոտումը, թունավոր նյութերը օդում: Օդի աղտոտման աղբյունրեը:
Տանը, օդը աղտոտող թունավոր գազերը, թուրավոր հեղունկերը և թուավոր ծանր մետաղները:
Լաբարատոր փորձ: Օդի բաղադրությունը
Մոմի արյումը
CnHm+O2-nCO2+m/2H2O+Q
Արյումը ջերմությամբ և լույսի ուղղեկցությամբ ընդացող քիմիական ռեակցիա է: Մոմը հանգեց որովհետև թթվածինը ավարտվեց:
X(O2)=21%
X(N2)=78%
1%=ազնիվ գազերը
He, Ne, Ar, Kr, Xe. Rn
0,03% CO2
Մաքուր օդի մեջ կան նաև ջրի գոլորշիներ:
Թունավոր օդում կան
Թունավոր գազեր, ունավոր հեղուկներ և թունավոր ծանր մետաղներ:
Օդը թունավորող գազեր
Օդի ազոտը
N2+O2 t71000=2NO
NO+O2=NO2



9-րդ դաս. Նախագծեր` փետրվար 2018

28ЯНВ
 Փետրվարին   իրականացվելու  է « Ոչ մետաղներ»-ից  3  նախագիծ «Կարևորագույն  քիմիական  տարրերը »  ուսումնասիրելու  համար .

  • Նախագիծ 1.Համար մեկ տարրը Տիեզեքում` Ջրածին:
    Տիեզերքում կա միլիարդավոր աստեղ, իսկ աստղերի հիմնական բաղադրամասը ջրածինն է: Ու եթե ջրածինը արդեն պակասում է, ապա աստղը մահանում է: 

  • Ջրածնի իզոտոպները`պրոտիում, դեյտերիում, տրիտիում:
    Իզոտոպները միևնույն քիմիական տարրի ատոմներն են, որոնք միջուկում ունեն միևնույն թվով պրոտոններ և տարբեր թվով նեոտրոններ հետևաբար տարբեր զանգվածներ: Ջրածնի իզոտոպներն են`պրոտիում, դեյտերիում, տրիտրում: Պրոտոնից է կազմված միակ տարրն է բնությւոնում, որը չունի նեոտրոն: Դեյտերիում (1p. 1n) 1e : Տրիտիում T* (զանգվածը երեք) (1p, 2n) 1e:


  • Համար  մեկ  նյութը Երկրագնդում `Ջուր:


    Լուծույթներ:  Ծանր  ջուր: Ջրածնի  պերօքսիդ: Ջրի ֆիզ. քիմ. և  ֆիզիոլոգիական  հատկությունները:

27.10
Գործնական աշխատանք 3
Անօրգանական շղթա

Փորձ մեկ
Մագնեզիում օքիսդի ստացումը, մագնեզիումն այրելով (հռավարություն):

Փորձ 2
Համոզվելու համար, որ հիմք է ստացվել օգտագործելու եբք հայտանյութ` ֆենոլֆտալին:
Փորձ երեք 3


Չեզոքացման ռեակցիա է կոչվում հիմքի և թթվի միջև ընդացող ռեակցիան: Հիմքի և թթվի միջև n-ն որի հետևանով առաջացնում են ջուր և աղ: Մագնեզիումի և քլորի ջրածին լուծություն:  


20.10
Անօրգանական նյուքերի հիմնական դասերը

Սահմանում
Օքսիդներ են կոչվում երկու տարրից կազմված այն բարդ անօրգանական նյութերը, որոնցից մեկը թթվածինն է -2 օքսիդացման աստիճանով (-2):
Օքսիդների ընդհանուր բանաձևն է


Հիմնային և երկդիմի օքսիդները առաջացնում են մետաղներ, բայց նույն մետաղները չեն: Թթվայինը առաջացնում է ոչ մետաղ:




Անուշ Թադևոսյան 9-2
10-րդ դասարանի թեսթ
1)    Պատասխան բ
2)    Պատասխան 1
3)    Պատասխան 3
4)    Պատասխան 4
5)    Պատասխան 38,6գ
6)    Պատասխան 4
7)    Պատասխան 3
8)    Պատասխան 3
9-րդ դասարանի թեսթ
9)    Պատասխան 3
10) Պատասխան 3
11) 
Ազոտ
Քիմիական տարրի նշանը` N
Կարգաթիվը ` 7, միջուկի լիցք` 7
Ատոմի բաղադրությունը (7p; 7n) 7e
Պարբերության համար` 2
Խմբի համարը 5

Մետաղ


Քիմիական բանաձև, նյութի որակական և քանակական բաղադրությունը
Սահմանում
Քիմիական բանաձևը նյութի բաղադրության պայմանական գրառումն է, քիմիական տարրի նշաններով, եթե անհրաժեշտ է ինդեքսներով (դասիչ):
(Մեկ ինդեքսը չենք գրում)
Նյութի որակական բաղադրություն ասելով հասկանում ենք ինչպիսի քիմիական ատոմներից է կազմված:
H2O
Քանակական բաղադրություն ասելով հասկանում ենք`
Ա) ատոմների թիվը
N(H)=2 հատ ատոմ
N(O)=1 ատոմ
Բ) Ատոմների զանգվածային հարաբերությունը բարդ նյութում
m (H) : m (O)= 2*1:16=1:8
Գ) տարրերի զանգվածային բաժինները բարդ նյութում:
w (օմեգա) (H)=  (11,11%)
w(O) = (88,89%)
Mr (H2O) =2+16=18
Դ) Մոլային բաժիններ
 (H)===0,6667 (66,67%)
 (O)=


Քիմիական տարրերի պարբերական օրենքը և համակարգը

Քիմիական տարրեը և նրանցով կազմված պարզ և բարդ նյութերի հատկությունը (նաև բանաձևերը) պարբերական կախման մեջ է գտնվում ատոմի միջուկի լիցքի մեծությունից Z-ից

Պարզ նյութեր
Բարդ նյութեր
O2 թթվածին (անօրգ.)
NaCl կ. աղ
N2 ազոտ (անօրգ.)
C12H22O11 սախարոզ (անօրգ.)
Fe երկաթ
H2O ջուր (անօրգ.)
Al ալյումին
D2O ծանր ջուր (անօրգ.)
Cu պղինձ
CuSO4  (անօրգ.)
Sn անագ
NaHCO3 (անօրգ.)

C3H6O ացետոն

CH3COOH ք. Թթու (օրգ.)

CaCO3 կավիճ (անօրգ.)
  
Գինու սպիրտ, էթիլ սպիրտ, էթանոր (C2H2OH)
Կավիճ, կրաքար, մարմար (CaCO3)










Նյութերի դասակարգում
Նյութը որոշակի ծավալ զբաղեցնող մասնիկների համախումբ է, խիստ որոշակի բաղադրությամբ։, կառուցվածքով, հատկություններով և զանգվածով ոշտված։ Նյութերը բաժանվում են պարզ և բարդ։ Պարզ են կոչվում այն նյութերը, որորնք կազմված են մեկ տարրի ատոմներից։ Բարդ են կոչվում այն նյութերը, որորնք կազմված են մի քանի տարրի ատոմներից։ Պարզ նյութերը բաժանվում են մետաղների և ոչ մետաղների։ Մետաղները բացի սնդիկից, պինդ են, ունեն փայլ, ունեն ջերմաէլեկտրահաղորդականություն, պլաստիկ են, վերջին շերտում ունեն չորսից քիչ էլեկտրոն և նրանք կորցնում են էլեկտրոնները, առաջացնելով դրական իոններ։ Ոչ մետաղները եթե պինդ են, փխրուն են, մեծ մասամբ հեղուկ կամ գազային նյութեր են, չունեն փայլ, չունեն ջերմաէլեկտրահաղորդականություն, նրանք վերջին ունեն չորսից շատ էլեկտրոն, ընդունում են էլեկտրոնները, առաջացնելով բացասական իոններ։ Բարդ նյութերը բաժանվում են օքսիդների, թթուների, հիմքերի և աղերի։
Օքսիդները
Օքսիդներ են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են երկու տարրի ատոմներից, որոնցից մեկը թթվածինն է։
Թթուները
Թթուներ են կոչվում այն բարդ նյութերը, որորնք կազմված են ջրածնի մեկ կամ մի քանի ատոմներից և թթվային մնացորդից։

Քիմիական բանաձև



Քիմիական բանաձևը դա նյութի բաղադրության պայմանական գրառումն է, քիմիական նշանների և ինդեքների միջոցով։ Ինդեքսը ցույց է տալիս ատոմների թիվը մոլեկուլում։  


Հաշվարկներ ըստ քիմիական բանաձևի  
KMNO4
Կալիումի պեռմանգանաթ(марганцовка)


2.Ինչ տարերից է կազմված նյութը


K-կալիում, MN-մանգան, O-թթվածին


3.Ամեն մի տարրից քանի ատոմ կա մոլեկուլում


1 մոլեկուում կա 1 կալիումի ատոմ, 1 մանգանի ատոմ, 4 թթվածնի ատոմ


4.Հաշվել հարաբերկան մոլեկուլային զանգվածը Mr


Mr(KMNO4)=Ar(K)+Ar(MN)+Ar(o)*4=39+55+16*4=158

5.Տարրեի զանգվածային հարաբերությունը

m(K):m(MN):m(O)=39:55:64

6. տարրի զանգվածային բաժինը

տարրի զանգվածային բաժինը ցույց է տալիս թե նրա ատոմային զանգվածը, որ մասն է կազմում մոլեկուլային զանվածից։

W(K)=39158*100%=25

W(MN)=55158*100%=35%

W(O) =40%

7.նյութը բարդ է թե պարզ

բարդ



  NaHCO3-կերակրի սոդա 

  1.        Ամեն ինչ ատոմի մասին
  1.         Սովորում ենք թե ինչ է պարբերությունը
  1.      Խումբը և ենթախումբը, ինչ է ցույց տալիս խմբի համարը
  1.      Մենդելևի պարբերական օրենքը
  1.      




          

 Առաջադրանք



  Նատրիում  



    Ատոմի  կառուցվածքը  Ծծումբ և երկաթ



  1.     Մաքուր նյութեր սահմանումը



  1.  Համասեռ, անհամասեռ խարնուրդներ


  1. Պարզ և բարդ նյութեր


  1. ֆիզիկական և քիմիական երևույթներ


  1. խառնուրդների բաժանման եղանակները


  1. նյութերի հատկությունները  


         Պարբերական համակարգը


Խառնուրդների բաժանման եղանակները՝    Նշան- Na


    


    1. նյութի փոքրագույն մասնիկն է


      Տարրերի առաջին դասակարգը


    Ինչ է ցույց տալիս կարգաթիվը


           Որոշել հետևյալ տարրերի դիրքը, պարբերական համակարգում և ատոմի բաղադրությունը, համար,8  7,11, 52, 75, 19, 30, 39


   2. Հունարենից թարգմանվում է անբաժանելի


      Առաջին դասակարգումը հետևյալն է


         1. Na, H, C, O


         2. Na-1 H-1 C-1 O-3


         3. Mr (NaHCO3)  23+1+12+16*3=84   


         4.


        Կարգաթիվը ցույց է տալիս պռոտոնների և էլեկտրոնների թիվը, և միչուկի լիցքը։  Ատոմային զանգվածը կազմված է պռոտոնների, նյետրոնների և էլեկտրոնների զանգվածների գումարից։ Էլեկտրոնների զանգվածը 2000 անգամ


    Թթվածին


    նշան- O


     կարգաթիվ- 8

    զանգված- 16

    պարբերություն- երկրորդ

    խումբը- 6

    ենթախումբ- գլխավոր

    պռոտոն- 8

    նյետռոն- 8

    էլեկտրոն- 8

    Ազոտ

     Նշան-N

     կարգաթիվ-7

    զանգված 14

    պարբերություն- երկրորդ

     խումբը- 5

     ենթախումբ- գլխավոր

    պռոտոն- 7

  նյետրոն-7

  էլեկտրոն-7

   

   կարգաթիվ-11

    զանգվա ծ-23

    պարբերություն- 3րդ

   խումբը- առաջին

   ենթախումբը-  գլխավոր

   պռոտոն- 11

  նյետրոն- 12

   էլեկտրոն- 11

   Տելուր

   նշան- Te1

   կարգաթիվ-52

   զանգված-128

   պարբերություն-5

   խումբը-6

   ենթախումբը-գլխավոր

    պռոտոն- 52

   նյետրոն- 76

    էլեկտրոն-52

   Ռենիում

   նշան- Re

   կարգաթիվ-75

   զանգված-187

   պարբերություն-6

   խումբը-7

   ենթախումբը-երկրորդական

    պռոտոն- 75

   նյետրոն- 112

    էլեկտրոն-75

    K

       նշան-K

      կարգաթիվ-19

   զանգված-40

   պարբերություն-4

   խումբը-1

   ենթախումբը- գլխավոր

    պռոտոն- 19

   նյետրոն- 21

    էլեկտրոն-19

    Zn

    նշան-Zn

      կարգաթիվ-30

   զանգված-66

   պարբերություն-4

   խումբը-երկրորդ

   ենթախումբը- երկրորդական

    պռոտոն- 30

   նյետրոն- 36

    էլեկտրոն-30

    Y

  նշան-Y

      կարգաթիվ-39

   զանգված-89

   պարբերություն-5

   խումբը-երրորդ

   ենթախումբը- երկրորդական

    պռոտոն- 39

   նյետրոն- 50

    էլեկտրոն-39

      P

   նշան- p

   կարգաթիվ-15

    զանգված-31

             3.Ատոմը քիմիապես անբաժանելի մասնիկ է

         4. Քիմիական ռեաքցիաների ժամանակ մոլեկուլները քայքայվում են, իսկ ատոմները պահպանվում են, իսկ ֆիզիկական երևույթների ժամանակ և մոլեկուլները և ատոմները պահպանվում են։

     5.Ատոմները ֆիզիկապես բաժանելի մասնիկներ են, ատոմները կազմված են միչուկից և նրա շուրջը պտտվող էլեկտրոններից, միչուկը կազմված է դրական լիցքավորված պռոտոններից  և չեզոք նյետռոններից, միչուկը դրական լիցք ունի։ էլետկրոնները ունեն բացասակն լիցք։

            6. ատոմը էլեկտրաչեզոք մասնիկ է, որովհետև պռոտոնների և էլեկտրոնների թիվը հավասար է։

        7. Ատոմները միանալով իրար հետ առաջացնում են մոլեկուլներ և միևնույն ատոմների միացումից առաջանում են պարզ նյութեր, տարբեր ատոմների միացումից առաջանում են բադ նյութեր։

    Բոլոր տարրերը բաժանվեցին մետաղների և ոչ մետաղների

       մետաղները բացի սնդիկից պինդ են, ունեն մետաղական փայլ, պլաստիկ են, ունեն ջերմա և  էլեկտրա հաղորդականություն

        ոչ մետաղները եթե պռոտոն  պինդ են  փխրուն են մեծ մասամբ գազային կամ հեղուկ նյութեր են, չունեն փայլ,  չունեն ջերմա և էլեկտրա հաղորդականություն, այս դասակարգումը թերի էր, որովհետև գտնվեցին տարրեր որոնք ունեին և մետաղական և ոչ մետաղական հատկություն։

        մետաղներից առանձնացրեցին ամենակտիվ մետաղները որոնք կոչվում են ալկալիական,Li Na, K, Rb Cs, Fr

    ոչ մետաղներից առանձնացրեցին ամենաակտիվ ոչ մետաղները որոնք կոչվեցին հալոգելներ որը հունարենից թարգմանվում է աղածին։ F, Cl, Br, I, At

     երրորդ խումբը առանձնացնում է ազնիվ գազեր կամ իներտ գազեր, He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn

    Ազնիվ գազերը կազմված են ատոմներից, նրանց ատոմները չեն միանում միմիանց և ուրիշ ատոմների հետ չեն առաջացնում և ոչ մի մոլեկուլ չեն առաջացնում: Բոլոր տարրերը գրվեցին ըստ հարաբերական ատոմային զանգվածների մեծացումով։ Տարրեը համարակալվեցին՝ այդ համարները կոչվեցին կարգաթվեր։ Նկատեցին, որ ամեն մի ութը տարրից հետո կրկնվում են տարրերի հատկությունները (ալկալիական մետաղից հետո, ութերրորդը ընկնում էր ալկալիական մետաղի, հալոգենից հետո ութերրորդը հալոգիեն, ազնիվ գազերից հետո ութերրորդը ազնիվ գազ է) այս երկար շարքը բաժանեցին ավելի կարճ շարքերի, այնպես, որ ալկալիական մետաղները ընկնեն իրար տակ, հալոգիենները իրար տակ, ազնիվ գազերը իրար տակ։ այդ կարճ շարքերը կոչվեցին պարբերություններ, պարբերությունները դրանք տարրեի հորիզոնական շարքեր են, որոնք գրված են, կարգաթվերի մեծացումով, սկսվում են ալկալիական մետաղով և վերջանում ազնիվ գազերով։  ունեն 7ը պարբերություն առաջինը երկրորդը և երրորդը փոքր պարբերություններ են, 4-ից յոթը մեծ պարբերություններ։ Ուղաձիգ շարքերը կոչվում են խմբեր։Խմբերը բաժանվում են գլխավոր և երկրորդական խմբերի։Գլխավոր է կոչվում այն ենթախումբը, որը կազմված է և փոքր և մեծ պարբերություններից։ Երկրորդական

      

        Գործնական  աշխատանք `Խառնուրդներից  մաքուր  նյութերի  ստացւոմը: Երևանի քարհանքից  բերված  կերակրի  աղի  մաքրումը:

Կերակրի  աղի  մաքրումըՍարքավորումներ` Լաբորատոր  կալան, սպիրտայրոց, բաժակ, ձագար, ֆիլտրի  թուղթ, ապակե  ձող, կոլբ, ճենապակյա  թասԱզդանյութեր`կերակրի  աղ, ջուրԲաժակում  լցրեք  աղտոտված  կերակրի  աղը  և  վրան  ավելացրեք  ջուրը,  խառնեք   ապակե  ձողի  միջոցով: Ինչպիսի՞  խառնուրդ  ստացաք: Ստացված  պղտոր  հեղուկը  ֆիլտրեք: Չլուծվող  մանր  մասնիկները  հեղուկից  բաժանելու  նպատակով  օգտագործում  են  չսոսնձված  ծակոտեն  թուղթ, որից  և  պատրաստում  են  ֆիլտր:Ֆիլտրի  թղթի  պատրաստումը  պատկերված  է  նկարի  վրա: Աղի  պղտոր  լուծույթը  ֆիլտրի  վրա  լցրեք  ապակե  ձողի  վրայով, որի  ներքին  ծայրն  ուղղեք  դեպի  ձագարի  պատը, հեղուկի  շիթը  պետք  է  ուղղվի  ձագարի  պատին: Ինչպիսի՞  խառնուրդ  է  ստացված  ֆիլտրատը:Ստացված  Ֆիլտրատը  լցրեք  գոլորշացման  ճենապակե  թասի  մեջ, որը  տեղադրեք  կալանի  օղի  վրա: Օղի  տակ  տեղավորեք  ու  վառեք  սպիրտայրոցը  այնպես, որ  բոցի  արտաքին  մասը  թասի  հատակին  հպվի,  և  լուծույթը  տաքացրեք: Հեղուկ  մերթ  ընդ  մերթ  խառնեք  ապակե  ձողով, որ  չցայտի: Երբ  թասի  մեջ  լուծույթը  թանձրանա, տաքացումը  դադարեցրեք  ու  թողեք  այնքան, մինչև  հեղուկն  ամբողջությամբ  շոգեհանվի, և  առաջացած  աղի  բյուրեղները  լրիվ  չորանան:


     Ստացված  աղը  համեմատեք  այն  աղի  խառնուրդի  հետ, որը  ձեզ  տրամադրված  էր  սկզբում:  



              Երկաթ- մաքուր, պինդ,  ունի մետաղական փայլ, պլաստիկ,  մետաղ , ունի ջերմաէլեկտրահաղորդականություն, չի լուծվում ջրում, նստում է ջրի տակ և գվում է մագնիսով


             Ծծումբ- դեղին գույնի փոշի է,  փայլ չունի, ոչ մետաղ է,  չունի ջերմաէլեկտրահաղորդականություն, չի լուծվում ջրում և չի էլ թռչվում, ծծումբը մագնիսով չի ձգվում, իսկ երկաթը այո,


Ֆիլտրում (անհամասեռ) Շոգեհացում (համասեռ), Մագնիսի միջոցով, եթե խառնուրդում կան երկաթի կտորներ, բաժանիչ ձագար (անհամասեռ), երկու իրար մեջ չլուծվող հեղուկ նյութեր (անհամասեռ), թորում (համասեռ):


Հարցեր և վարժություններ

1. Ո՞ր նյութերի խառնուրդներն են համասեռ.

ա) կավճի ու ջրի, բ) սպիրտի և ջրի (օղի), գ) յուղի և ջրի, դ) յուղի և բենզինի:

սպիրտ և ջուր

2. Լրացրե՛ք բաց թողած բառերը. «Մաքուր են այն նյութերը, որոնք ունեն հաստատուն բաղադրություն, բնորոշ կառուցվածք, ուստիև օժտված են խիստ որոշակի հատկություններով»:

3. Ո՞ր խառնուրդները կարելի է բաժանել թորումով.

ա) սպիրտ և ջուր

բ) կավիճ և ջուր

գ) կերակրի աղ և ջուր

դ) բենզին

4. Ավազը խառնվել է փայտի թեփի հետ: Առաջարկե՛ք եղանակ, որի միջոցով հնարավոր է այդ խառնուրդի բաղադրամասերն առանձնացնել:

5. Գեղամա լճի ջուրը թափանցիկ է, բայց լուծված աղեր է պարունակում: Ի՞նչ եղանակ կառաջարկեք ՝այդ ջրից մաքուր նյութ ստանալու համար:

6. Դեբեդ գետի ջուրը հաճախ պղտոր է: Պատճառը ջրի մեջ կախված կավի մասնիկներն են:

Ի՞նչ եղանակ կառաջարկեիք՝ մաքուր ջուր ստանալու համար:

7. Հայրիկը պատահաբար բենզինը լցրել է ջրի վրա: Օգնե՛ք հայրիկին բաժանել այդ խառնուրդը:

Սպիրտ և ջուր 

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire